Przedsiębiorcy, którzy wykorzystują samochody osobowe w działalności gospodarczej bardzo często zastanawiają się w jaki sposób wyzbyć się ich z firmowych składników majątku, ponosząc jednocześnie stosunkowo niskie obciążenia podatkowe. Jednym ze sposobów wycofania samochodu z działalności gospodarczej jest przekazanie go na cele prywatne. W niniejszym wpisie akcentujemy najważniejsze obowiązki w tym zakresie na gruncie podatku PIT i VAT. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że poruszona problematyka odnosi się nie tylko do samochodów osobowych, lecz również do innych składników majątku przedsiębiorstwa.

Skutki przekazania samochodu osobowego na cele prywatne na gruncie ustawy o PIT.

Wycofanie samochodu z działalności gospodarczej i przekazanie go na cele osobiste przedsiębiorcy, samo w sobie nie generuje obowiązku podatkowego na gruncie ustawy o PIT.

Decydujący jest fakt, czy odpłatane zbycie wycofanego pojazdu zostanie dokonane przed upływem 6 lat, licząc od pierwszego dnia następującego po miesiącu, w którym samochód został wycofany z działalności gospodarczej, a dniem jego odpłatnego zbycia.

Jeżeli odpłatne zbycie wycofanego z działalności samochodu osobowego nastąpi przed upływem 6 lat, wówczas taka sprzedaż winna być rozliczona jako przychód z działalności gospodarczej ze wszystkimi tego konsekwencjami, do których zalicza się:

• obowiązek zaewidencjonowania takiej sprzedaży w KPiR/ewidencji przychodów (w przypadku przedsiębiorcy, który rozlicza się na zasadach ogólnych, do kosztów uzyskania przychodu zaliczyć można wartość niezamortyzowaną),
• obowiązek odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy (o ile wystąpi),
• obowiązek wykazania odpłatnego zbycia w zeznaniu rocznym jako przychód z działalności gospodarczej (PIT-28, PIT-36, PIT-36L). Obowiązek ten dotyczy również podatników, którzy zlikwidowali działalność gospodarczą. Warto przypomnieć, iż podatnicy mają prawo odliczyć straty z lat ubiegłych. Taki zabieg w postaci rozliczenia straty, umożliwi całkowite lub częściowe zniwelowanie zobowiązania podatkowego.

Powyższe obowiązki na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych występują wyłącznie w przypadku odpłatnego zbycia składnika majątku przed upływem 6 lat. Jeżeli przedsiębiorca wyzbędzie się auta nieodpłatnie (nawet przed upływem owych 6 lat), wówczas uniknie opisanych powyżej konsekwencji na gruncie PIT. Najpopularniejszym przykładem nieodpłatnego zbycia jest darowizna.

Warto również pamiętać, że odpłatne zbywanie firmowych składników majątku nie jest także obojętne na gruncie składki zdrowotnej wyliczanej od dochodu (regulacje obowiązujące od 1 stycznia 2022r. wprowadzone przez Polski Ład). Przekazanie samochodu na cele prywatne lub w formie darowizny pozwoli na zoptymalizowanie zobowiązań publiczno-prawnych także na tym gruncie.

Skutki przekazania samochodu osobowego na cele prywatne na gruncie ustawy o VAT.

Darowizna lub przekazanie samochodu osobowego na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wywoła skutki wyłącznie w przypadku, gdy podatnikowi przysługiwało w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia pojazdu lub jego części składowych (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT).

Jeżeli więc przedsiębiorca:

• zakupi pojazd na klasyczną fakturę z 23% VAT, wprowadzi ten pojazd na stan firmowych składników majątku i ma prawo w całości lub w części do odliczenia VAT od jego zakupu, wówczas darowizna lub przekazanie auta na cele osobiste wywoła identyczne skutki na gruncie ustawy o VAT jak zwykła sprzedaż. Przedsiębiorca zobligowany będzie do zapłaty podatku VAT od wartości rynkowej samochodu,
• zakupi pojazd na zwykłą umowę sprzedaży, fakturę VAT-marża, czy fakturę wystawioną przez podatnika zwolnionego z VAT, wówczas darowizna lub przekazanie auta na cele osobiste będzie obojętne na gruncie przepisów ustawy o VAT.

Warto w tym miejscu podkreślić, że wykup samochodu z leasingu, wprowadzenie go na stan firmowych składników majątku i odliczenie VAT (nawet w niewielkiej kwocie – np. wykup 1%), wiąże się z obowiązkiem jego zapłaty przy sprzedaży, darowiźnie, czy przekazaniu na cele osobiste. Danina winna być liczona od wartości rynkowej pojazdu. Potwierdził to m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 1 lutego 2022r. sygn. 0112-KDIL1-1.4012.788.2021.2.MB, konkludując niniejsze zagadnienie w następujący sposób „Podsumowując, przekazanie w formie darowizny samochodu osobowego na rzecz ojca jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 w powiązaniu z art. 7 ust. 2 ustawy. Czynność ta nie korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy. W konsekwencji jest Pan zobowiązany uiścić podatek od towarów i usług od przekazania w formie darowizny samochodu osobowego na rzecz ojca.”

Inaczej wygląda kwestia wykupu auta z leasingu i bezpośrednie przekazanie go na cele osobiste z całkowitym pominięciem działalności gospodarczej. Przykładowo w interpretacji indywidualnej z dnia 31 maja 2021r., sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.262.1.MJ, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zgodził się na brak obowiązku zapłaty VAT od sprzedaży wykupionego z leasingu samochodu, który został przekazany bezpośrednio na cele prywatne.

Darowizna/przekazanie samochodu na cele prywatne – techniczne aspekty zaewidencjonowania operacji w PKPiR i JPK_VAT

Przekazanie samochodu na cele prywatne, bądź darowizna na rzecz bliskiego członka rodziny wiąże się z koniecznością zaewidencjonowania takiej operacji w urządzeniach księgowych podatnika:

• nieodpłatne przekazanie auta na cele prywatne nie wiąże się z obowiązkiem ewidencjonowania takiej operacji na gruncie PKPiR. Dopiero odpłatna sprzedaż przed upływem 6 lat, zrodzi konieczność wykazania zbycia w kolumnie numer 8 „pozostałe przychody”. Dodatkowo samochód należy wykreślić z ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Darowizna pojazdu wymaga jedynie drugiej czynności, związanej z naniesieniem zdarzenia w tabeli środków trwałych,
• przedsiębiorca zobligowany do zapłaty podatku VAT, obowiązany jest dodatkowo (zarówno przy przekazaniu na cele prywatne, jaki i przy darowiźnie) do właściwego wypełnienia JPK_V7. Konieczne jest sporządzenie dowodu wewnętrznego (oznaczenie w JPK „WEW”). Dodatkowo należy zastosować GTU_07 – Dostawa pojazdów oraz części do tych pojazdów. W przypadku darowizny na rzecz bliskiego członka rodziny będącego podmiotem powiązanym w rozumieniu ustawy o VAT, konieczne może być zastosowanie oznaczenia TP – transakcja z podmiotem powiązanym. W części deklaracyjnej należy wypełnić poz. 19 i 20, czyli pola przeznaczone do raportowania sprzedaży krajowej ze stawką 23%.

Autor: Łukasz Kluczyński