Opublikowano: 2024-03-29

Ulga na dziecko to jedna z bardzo nielicznych ulg podatkowych, która jest odliczana od podatku a nie od dochodu. To oznacza, że bezpośrednio wpływa na obniżenie rocznego podatku dochodowego od osób fizycznych PIT wykazanego w zeznaniu rocznym PIT-36 albo PIT-37.

Poza tym, gdy podatnik, podatnicy osiągają niskie dochody albo dochody zwolnione z podatku dochodowego PIT – mogą także ubiegać się o zwrot nieodliczonej ulgi.

W niniejszej publikacji przedstawiono praktyczne kompendium wiedzy na temat tej ulgi. Zapraszamy do lektury.

Czym jest ulga na dziecko

Ulga na dziecko to kwota wykazywana w zeznaniu rocznym – zmniejszająca roczny podatek dochodowy (nie dochód a podatek).

Wysokość ulgi na dziecko zależy od:

1. liczby dzieci,
2. liczby miesięcy w ciągu roku opieki nad dziećmi.

Nie występują limity ilości dzieci. Są jednak nałożone maksymalne kwoty ulgi na pierwsze i każde kolejne dziecko jakie podatnik, podatnicy mogą odliczyć od podatku.

Ulga na dziecko nie uzależniona jest od dochodów rodziców jeżeli posiadają przynajmniej dwoje dzieci. Jak jest w sytuacji posiadania jednego dziecka? Opisano to w dalszej części publikacji.

ISTOTNE:

Ulga na dziecko ma dwie funkcje:

1. odliczenie od podatku – obniżenie podatku, lub
2. zwrot ulgi w przypadki osiągania niskich dochodów.

ISTOTNE:

Ulga na dziecko na dwoje i więcej dzieci przysługuje podatnikowi jeżeli co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego lub sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej do więcej niż jednego dziecka.

Władza rodzicielska określona jest przez od art. 92 do 112 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 zwanego dalej Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym). Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

Opiekuna prawnego nad dzieckiem określonego na podstawie od art. 145 do 174 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ustanawia sąd opiekuńczy, skoro tylko poweźmie wiadomość, że zachodzi prawny po temu powód. Opiekę ustanawia się dla małoletniego dziecka. Opiekę sprawuje opiekun natomiast wspólne sprawowanie opieki nad dzieckiem sąd może powierzyć tylko małżonkom. Opiekun obowiązany jest wykonywać swe czynności z należytą starannością, jak tego wymaga dobro pozostającego pod opieką i interes społeczny. Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką; podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego. Do sprawowania opieki stosuje się odpowiednio przepisy o władzy rodzicielskiej z zachowaniem przepisów poniższych.

Nawiązując do art. 112¹ do 112⁸ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego Sąd może powierzyć sprawowanie pieczy zastępczej małżonkom albo osobie niepozostającej w związku małżeńskim, którzy są wstępnymi albo rodzeństwem dziecka. Sprawowanie pieczy zastępczej sąd może także powierzyć małżonkom albo osobie niepozostającej w związku małżeńskim, którzy nie są wstępnymi albo rodzeństwem dziecka, jeżeli osoby te zostały wpisane do rejestru osób zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka albo pełnią już funkcję rodziny zastępczej zawodowej lub rodziny zastępczej niezawodowej oraz prowadzących rodzinny dom dziecka. Jeżeli jest to uzasadnione dobrem dziecka sąd może tymczasowo, nie dłużej jednak niż na 6 miesięcy, powierzyć pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom albo osobie niepozostającej w związku małżeńskim, którzy nie są wstępnymi albo rodzeństwem dziecka, niespełniającym warunku niezbędnych szkoleń, określonego w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, dotyczących rodzin zastępczych.

Czy ulga na dziecko dotyczy wszystkich dzieci

Ulga na dziecko nie dotyczy wszystkich a większości dzieci. Których konkretnie? Zaprezentowano to w poniższej tabeli.

Których dzieci dotyczy ulga na dziecko
Wiek dzieci	Jakie dziecko objęte jest ulgą	Warunki
Od 1 miesiąca do 18 roku życia	Każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym podatnik	Wykonywał władzę rodzicielską
		Pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało
		Sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą
Powyżej 18 roku życia do 25-tego roku życia	Każde pełnoletnie dziecko do 25 roku życia	Uczące się (wymagane jest aby dziecko było wpisane do ewidencji szkoły, uczelni, innej placówki a więc posiadały aktywny status ucznia studenta i rzeczywiście uczęszczało do danej szkoły)
		Które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywało zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną
		Dziecko w roku podatkowym za które rozliczana jest ulga nie osiągnęło dochodów przekraczających kwotę limitu 19.061,28 zł (dotyczy także dochodu zwolnionego z podatku do 26 roku życia). Jeżeli na ten dochód dziecka składa się renta rodzinna, to jej wysokość nie liczy się do limitu dochodu

ISTOTNE:

Dochody podatników, które powinny zostać wzięte do porównania do limitu 56.000 zł albo 112.000 zł to wszelkie dochody z działalności gospodarczej i spoza działalności:

1. opodatkowane skalą podatkową (wykazane w zeznaniu PIT-36, PIT-37),
2. opodatkowane podatkiem liniowym (wykazane w zeznaniu PIT-36L),
3. ze zbycia niektórych instrumentów finansowych np. papierów wartościowych (wykazane w zeznaniu PIT-38),
4. uzyskiwane z pracy za granicą pomimo tego, iż w Polsce mogą podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym PIT.

Co więcej gdy dziecko pełnoletnie ale do 25 roku życia uzyskuje wynagrodzenie to te zdarzenie nie ma wypływu na limity służące do porównania dochodów osiąganych przez rodziców.

ISTOTNE:

Co ciekawe przychody z ryczałtu ewidencjonowanego nie powinny być sumowane do dochodów rodziców dla celu porównania do limitów 112.000 zł czy 56.000 zł.

ISTOTNE:

Co niezwykle ważne jeżeli np. oboje rodziców (albo rodzic samotny) uzyskuje przychody zwolnione – ulga dla młodych (lub inne krajowej przychody zwolnione) i przekroczą limit 112.000 zł to te przychody zwolnione nie liczą się do tego limitu. Nawet jak go przekroczą to i tak mogą skorzystać z ulgi na dziecko. Podobnie jeden rodzic uzyskujący przychody wyłącznie zwolnione po przekroczeniu limitu 56.000 zł. (Nie dotyczy to jednak dochodów uzyskanych z zagranicy).

Jakie kwoty przypadają na ulgę na dziecko

Za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego albo sprawował opiekę (rodzina zastępcza) podatnik może odliczyć kwotę:

• 92,67 zł na jedno dziecko,
• 92,67 zł na drugie dziecko,
• 166,67 zł na trzecie dziecko,
• 225 zł na czwarte i kolejne dziecko.

Podatnik mnoży odpowiednią miesięczną kwotę (w zależności od liczby dzieci) przez ilość miesięcy wykonywania władzy rodzicielskiej, pełnienia funkcji opiekuna prawnego albo sprawowania opieki (rodzina zastępcza) w poprzednim roku kalendarzowym.

Ulga na dziecko jako już jedna z nielicznych podlega odliczeniu od podatku a nie od dochodu. To jest niezwykle istotne, gdyż bezpośrednio obniża wysokość rocznego podatku dochodowego obliczonego według zasad właściwych dla skali podatkowej.

Szczegóły odliczenia ulgi na dziecko jak i warunki zastosowania przy posiadaniu jednego dziecka przedstawiono w poniższej tabeli.

Kwoty ulgi na dzieci
Ulga na ile dzieci	Kwota odliczenia za miesiąc	Kwota odliczenia za rok	Warunki
Na pierwsze małoletnie dziecko – do 18-tego roku życia	92,67 zł	1.112,04 zł	Podatnik (rodzic) pozostaje przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim, oraz dochody podatnika i jego małżonka po odliczeniu składek ZUS społecznych, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112.000 zł
			Podatnik (rodzic) niepozostający w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, oraz dochody nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56.000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko do którego ma zastosowanie kwota dochodu 112.000 zł. W obu przypadkach dochód na potrzeby ww. limitów sumowany jest ze skali, z podatku liniowego, ze zbycia instrumentów finansowych i pomniejszony o zapłacone składki ZUS społeczne
Na drugie małoletnie dziecko – do 18-tego roku życia	92,67 zł	1.112,04 zł	———-
Na trzecie małoletnie dziecko – do 18-tego roku życia	166,67 zł	2000,04 zł	———-
Na czwarte i każde kolejne małoletnie dziecko – do 18-tego roku życia	225 zł	2.700 zł	———-

Jak skorzystać z ulgi na dziecko – odliczenie od podatku

Z ulgi na dziecko może skorzystać osoba fizyczna prowadząca jak i nieprowadząca działalności gospodarczej, której dochody są opodatkowane skalą podatkową.

Odliczeniu ulgi na dziecko podatnik dokonuje w zeznaniu rocznym:

1. PIT-36 albo
2. PIT-37

– dołączając załącznik PIT/O.

Z kolei w złączniku PIT/O w tabeli (punkcie) E – informacje o dzieciach uprawniających do ulgi na dzieci lub do ulgi dla rodzin 4+ i w podpunktach E1, E2 podatnik wpisuje dane swoich dzieci takie jak:

1. PESEL dziecka albo gdy brak – imię i nazwisko dziecka wraz z datą urodzenia,
2. liczbę miesięcy za które przysługuje ulga (np. gdy dziecko urodzi się w połowie grudnia to ulga będzie przysługiwać tylko za grudzień – za jeden miesiąc, minimum to jeden dzień miesiąca kalendarzowego),
3. kwota odliczenia (np. gdy dziecko urodzi się w połowie grudnia to ulga będzie przysługiwać tylko za grudzień – za jeden miesiąc czyli na jedno dziecko 92,67 zł).

ISTOTNE:

Jeżeli oboje rodziców (opiekunów) w stosunku do dziecka / dzieci wykonuje władzę rodzicielską, pełni funkcję opiekuna lub sprawuje opiekę (rodziny zastępczej) – każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.

Jeżeli rodzice (opiekunowie) nie mogą dojść do porozumienia w sprawie podziału odliczenia ulgi to powinni ją odliczyć w kwocie proporcjonalnie przypadającej do faktycznych ilości dni wykonywania władzy rodzicielskiej, sprawowania opieki czy pełnienia funkcji opiekuna.

Przykładowo gdy ulga na jedno dziecko w skali roku przysługuje dla obojga rodziców łącznie w kwocie 1.112,04 zł to na jednego rodzica przypadnie kwota 556,02 zł do odliczenia od podatku.

ISTOTNE:

Z ulgi na dziecko nie skorzystają podatnicy korzystający z formy opodatkowania:

1. karta podatkowa, albo
2. podatek liniowy,
3. ryczałt ewidencjonowany.

Należy jednak podkreślić, że gdy podatnik lub jego małżonek poza dochodami opodatkowanymi kartą podatkową, podatkiem liniowym czy ryczałtem – osiągają dochody opodatkowane skalą podatkową to będzie mógł skorzystać z ulgi na dziecko.

Ulga na dziecko nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:

1. sądownie zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,
2. wstąpiło w związek małżeński.

Podatnikiem nie pozostającym w związku małżeńskim jest podatnik:

• o orzeczonej sądownie separacji,
• będący w prawdzie w związku małżeńskim, niemniej małżonka pozbawiono praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Jak skorzystać z ulgi na dziecko – zwrot nieodliczonej ulgi

Czasami rodzi lub rodzice osiągają dochody uniemożliwiające wykorzystanie pełnej ulgi na dziecko albo w ogóle ulgi na dziecko (dochody zwolnione z podatku).

W takim wypadku mają jeszcze możliwość złożyć wniosek o zwrot niewykorzystanej ulgi na dziecko. Wniosku o zwrot można dokonać bezpośrednio na zeznaniu rocznym.

1. PIT-36 wypełniając tabelę M – dodatkowy zwrot z tytułu ulgi na dzieci albo
2. PIT-37 wypełniając tabelę J – dodatkowy zwrot z tytułu ulgi na dzieci

W tej tabeli rodzic, rodzice, opiekunowie itd. ujmą składki ZUS społeczne, zdrowotne w wysokości nieodliczonej w zeznaniu roczny. Należy na to spojrzeć w ten sposób:

1. składki ZUS społeczne podlegają odliczeniu od dochodu ale jeżeli część tych składek nie zostanie odliczona od dochodu (za niski dochód, strata) wtedy pozostała wysokość składek zostanie wykorzystana do zbudowania kwoty zwrotu ulgi na dziecko,
2. składki ZUS zdrowotne nie podlegają odliczeniu od dochodu ale jeżeli część tych składek nie zostanie odliczona od dochodu (za niski dochód, strata) wtedy pozostała wysokość składek zostanie wykorzystana do zbudowania kwoty zwrotu ulgi na dziecko.

Warto podkreślić, iż składki ZUS społeczne, zdrowotne jakie zasilą kwotę zwrotu niewykorzystanej ulgi na dziecko mogą pochodzić tylko z nieodliczonych składek ZUS:

• z zeznania PIT-36,
• z zeznania PIT-28,
• z zeznania PIT-36L.

Co więcej nieodliczone składki ZUS społeczne, zdrowotne zasilające kwotę do zwrotu nie wykorzystanej ulgi mogą pochodzić także z dochodów, przychodów zwolnionych z podatku:

1. ulga do 26 roku życia,
2. ulga dla pracującego seniora,
3. ulga rodzina dla rodzin wielodzietnych,
4. ulga dla podatnika, który przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium RP.

Nieodliczone składki ZUS społeczne, zdrowotne to różnica pomiędzy składkami odliczonymi a składkami nieodliczonymi w zeznaniu rocznym w którym odliczana jest ulga na dziecko.

Kontrola zasadności skorzystania z ulgi na dziecko

Urząd skarbowy w niektórych przypadkach może skontrolować rodziców w zakresie prawidłowości wykazania ulgi na dziecko. W tym celi może zażądać o podatnika dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do odliczenia ulgi na dziecko, a konkretnie:

1. odpis aktu urodzenia dziecka;
2. zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;
3. odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;
4. zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.