Przedsiębiorcy bardzo często kumulują podatek VAT przenosząc nadwyżkę na kolejną deklarację. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele np. zawieszenie działalności gospodarczej, bądź też realizowanie sprzedaży, która opodatkowana jest niższą stawką podatku lub niepodlegającej opodatkowaniu w Polsce. W niniejszym wpisie przeanalizujemy zagadnienie przedawnienia nadwyżki w VAT.

Czy 5-letni okres przedawnienia odnosi się do nadwyżki VAT? Niejednolite orzecznictwo sądów administracyjnych.

W przeszłości ukształtowały się dwa przeciwne stanowiska, które odmiennie rozstrzygały zastosowanie standardowego, 5-letniego terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych w kontekście nadwyżki w VAT.

Dwutorowa linia orzecznicza w ostatnich latach była niespójna nawet na kanwach Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). NSA niejednokrotnie w swoich wyrokach orzekał, iż nadwyżka VAT przedawnia się tak samo jak inne zobowiązania podatkowe. Inaczej rzecz ujmując nie wystąpienie o zwrot lub nie skonsumowanie nadwyżki w VAT przez 5 lat powodował jej bezpowrotny przepadek. Taką konkluzję zawarto m.in. w wyroku NSA z dnia 29 czerwca 2009r., sygn. I FPS 9/08, czy wyroku NSA z dnia14 stycznia 2020r., sygn. I FSK 685/19.

Dopiero wyrok NSA z dnia 24 lutego 2021 r. sygn. I FSK 126/20 przełamał niekorzystną dla podatników interpretację w tym zakresie.

W przychylnym dla podatników wyroku, wprost zakwestionowano m.in. orzeczenie I FSK 685/19: „Naczelny Sąd Administracyjny, w składzie rozpatrującym przedmiotową sprawę nie podziela wyrażonych w orzecznictwie poglądów, że termin przedawnienia, o którym mowa w art. 70 § 1 o.p., ogranicza w czasie możliwość przenoszenia na kolejne okresy nadwyżki VAT naliczonego nad należnym (por. np. wyrok NSA z 14 stycznia 2020 r., sygn. akt I FSK 685/19).”

Korzystne dla podatników stanowisko podtrzymywane jest w najnowszych orzeczeniach i interpretacjach

Brak precyzyjnych regulacji związanych z przedawnieniem nadwyżki VAT oraz dwuznaczny wydźwięk organów podatkowych i sądów administracyjnych może w dalszym ciągu rodzić niepewność przedsiębiorców.

Przejawem tej niepewności jest częstotliwe wydawanie indywidualnych interpretacji prawa podatkowego w przedmiocie przedawnienia nadwyżki w VAT. Za przykład posłużyć może interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej dnia 20 kwietnia 2023 roku, sygn. 0114-KDIP4-2.4012.97.2023.2.MC. Organ zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy, iż 5-letni okres przedawnienia zobowiązania podatkowego nie dotyczy nadwyżki VAT: „Zatem mając na uwadze przedstawione we wniosku okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że mają Państwo prawo do zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikającej z bieżącej deklaracji VAT i równej kwocie nadwyżki wykazywanej do przeniesienia do rozliczenia na następny okres rozliczeniowy w deklaracji VAT za poprzedni okres rozliczeniowy. W analizowanym przypadku w odniesieniu do nadwyżki podatku naliczonego wykazywanej przez Państwa w kolejnych okresach rozliczeniowych począwszy od I kwartału 2017 r. nie znajduje zastosowania art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej.”

Brak przedawnienia nadwyżki nie oznacza możliwości korygowania/weryfikowania przedawnionych okresów rozliczeniowych przez podatnika lub organ podatkowy

Dominujące obecnie stanowisko organów podatkowych, które należy uznać za korzystne dla podatników sprawia, że podatnicy mogą „odzyskiwać” nadwyżkę podatku VAT z przedawnionych okresów, których organ nie może już weryfikować, a podatnik zmieniać/korygować.

Z punktu widzenia podatnika, który ma uzasadnione wątpliwości co do prawidłowości zamkniętych już rozliczeń podatku, bądź też istnieje istotna niepewność w zakresie udowodnienia pewnych okoliczności przed organem podatkowym w toku ewentualnych czynności sprawdzających, korzystnym zabiegiem może być „przeczekanie” do końca okresu przedawnienia, a następnie wystąpienie o zwrot nadwyżki podatku VAT. Organ podatkowy nie będzie miał prawa do weryfikowania przedawnionych okresów co jest istotną korzyścią dla podatnika. Podkreślono to także w przywoływanym wyżej wyroku sygn. I FSK 126/20: „Organ podatkowy miał stosowny czas i uprawnienia, żeby przed upływem terminu przedawniania skorygować rozliczenia skarżącej. Skoro tego nie zrobił, skarżąca korzysta z dobrodziejstwa instytucji przedawniania rozumianej jako zakaz organu korygowania jej rozliczeń, co do których upłynął termin przedawnienia zobowiązania za dany okres.”

Przedsiębiorcy o mniejszych skłonnościach do ryzyka, którzy wolą nie wdawać się w potencjalne spory z organem podatkowym na gruncie zarówno omawianej kwestii przedawnienia nadwyżki VAT, czy ewentualnych czynności sprawdzających mogą więc poczekać na przedawnienie zobowiązań podatkowych zamykając organom drogę do ewentualnego kwestionowania okresów, w których nadwyżka VAT się skumulowała. Sytuacja ta została zobrazowana na poniższym przykładzie.

Przykład 1

Pani Joanna w latach 2015-2020 prowadziła działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług niematerialnych związanych z wdrażaniem specjalistycznego oprogramowania u klientów zagranicznych. Usługi nie podlegały opodatkowaniu VAT w Polsce.

Pani Joanna nabywała jednak znaczną ilość krajowych usług programistycznych od których odliczała podatek naliczony. Doprowadziło to do powstania nadwyżki w VAT, która od końca 2020 roku była systematycznie przenoszona na kolejne okresy, aż do 2024 roku. Pani Joanna od końca 2020 roku nie podejmowała już aktywnej działalności gospodarczej.

Z uwagi na awarię systemu, Pani Joanna utraciła zasoby i dokumentację związaną ze świadczeniem i nabywaniem usług niematerialnych, stąd w obawie przed ewentualnymi czynnościami sprawdzającymi nie zdecydowała się do tej pory na wnioskowanie o zwrot zgromadzonej nadwyżki w VAT.

Pani Joanna może jednak poczekać do końca 2025 roku i na początku 2026 roku wystąpić o zwrot nadwyżki VAT. Organ nie będzie miał możliwości weryfikowania lat 2015-2020 z uwagi na przedawnienie. Zgodnie z najnowszym orzecznictwem organ będzie jednak zobligowany do zwrotu podatku pomimo przedawnienia okresów, w których powstała nadwyżka w VAT.

Autor- Łukasz Kluczyński