Opublikowano: 2024-06-24

Unia Europejska kontroluje transakcje pomiędzy przedsiębiorcami, których wartość opiewa na określoną kwotę. Wartość ta co jakiś czas ulega zmianie. Mowa tu o transakcjach które nie mogą być opłacone gotówką z uwagi właśnie na przekroczenie limitu wartości transakcji.

O jakim limicie mowa? Jakie są skutki podatkowe przekroczenia tego limitu?

Limit płatności gotówkowych

Limit płatności gotówkowych odnosi się wyłącznie do transakcji dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami. Były wszakże pomysły aby limit dotyczył też transakcji realizowanych pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą niemniej ten kierunek nie znalazł miejsca przepisach prawnych.

Tak więc limit płatności gotówkowych dotyczy tylko transakcji kupna / sprzedaży pomiędzy przedsiębiorcami.

Oznacza on, że gdy kwota transakcji wynosi powyżej wartości limitu wówczas nabywca ma obowiązek zapłacić za pośrednictwem przelewu a nie gotówką i dodatkowo na rachunek sprzedawcy widniejący na białej liście.

Limitu płatności gotówkowych w roku 2024

Nawiązując do art. 19 ustawy z dnia 6.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236 zwanej dalej ustawą – Prawo przedsiębiorców) limit płatności gotówkowych w roku 2024 nadal wynosi 15.000 zł.

Choć były różne przymiarki do zmiany tej kwoty np. do sumy 8.000 zł lub dodania zupełnie nowego limitu dla zakupów dokonywanych przez konsumentów o wartości 20.000 zł jednakże ostatecznie nie weszły one w życie.

ISTOTNE:

Limit płatności gotówkowych w roku 2024 wynosi wciąż 15.000 zł.

Nowa wartość limitu płatności gotówkowych

Parlament europejski przegłosował maksymalną wartość limitu płatności gotówkowych pomiędzy przedsiębiorcami i nie tylko dla wszystkich państw członkowskich.

Teraz nastąpi ciąg dalszy procedowania tej zmiany ale już w Radzie Europejskiej.

Nowa maksymalna wartość limitu płatności gotówkowych pomiędzy przedsiębiorcami ma wynieść 10.000 EUR i to dla wszystkich krajów członkowskich.

Nie jest póki co znany kurs według którego należałoby przeliczyć ten limit. Patrząc na kurs średni NBP za cały miesiąc kwiecień 2024r. to limit wyrażony w złotówkach wyniósłby około 43.000 zł.

Należy jednak podkreślić, iż poszczególne kraje UE będą mogły zastosować niższy górny limit płatności gotówkowych niż 10.000 EUR.

Maksymalny górny limit płatności gotówkowych 10.000 EUR ma obowiązywać gdy stronami transakcji są:

1. tylko przedsiębiorcy, albo
2. przedsiębiorca oraz konsument.

Limit ten nie będzie dotyczył transakcji w której stronami będą tylko konsumenci. Nie jest znany jeszcze limit płatności gotówkowych (o ile się zmieni) jaki zastosuje polski ustawodawca. Czy pozostanie limit 15.000 zł? Czy zostanie wręcz obniżony czy może podwyższony do sumy 10.000 EUR? To zostanie zapewne ujawnione już wkrótce.

Konsultacjom podlega jeszcze jeden limit a mianowicie limit minimalny. Jednakże na dzień dzisiejszy nie jest wiadome czy i kiedy on wejdzie w życie.

Przekroczenie limitu płatności gotówkowych a konsekwencje podatkowe

Skoro przynajmniej orientacyjnie wiadomo ile wyniesie nowy limit płatności gotówkowych pomiędzy firmami – warto byłoby przypomnieć jakie konsekwencje powoduje przekroczenie tegoż limitu.

Konsekwencje dla nabywcy mogą być potrójne. Obowiązek korekty kosztów uzyskania przychodów in minus może być spowodowany zapłatą w części lub w całości za transakcję między przedsiębiorcami o wartości przekraczającej 15.000 zł:

1. w gotówce, lub
2. na rachunek sprzedawcy nie występujący na białej liście, lub
3. bez zastosowania mechanizmu podzielonej płatności jeżeli nabywca miał obowiązek go zastosować.

Przekroczenie limitu płatności gotówkowych 15.000 zł czyli zapłata gotówkowa

Aktualnie na mocy art. 19 ustawy – Prawo przedsiębiorców zapłata lub przyjmowanie płatności związanych z działalnością gospodarczą musi nastąpić za pośrednictwem rachunku płatniczego (może być też rachunek pośrednika płatniczego np. karta kredytowa, płatnicza, pośrednictwo płatnicze Payu, Paypal, Tpay, Przelewy 24, pozostałe) przedsiębiorcy, w każdym jeżeli:

1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty.

Jeżeli transakcja jest wyrażona w walucie obcej to podatnik ma obowiązek ją przeliczyć na złote według średniego kursu dal tej waluty obcej ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

ISTOTNE:

W aktualnym stanie prawnym limit płatności gotówkowych dotyczy tylko przedsiębiorców i wynosi on 15.000 zł brutto. Jeżeli jedną ze strona jest konsument wówczas limit ten nie ma zastosowania.

Warto podkreślić, iż limit płatności gotówkowych odnosi się także do sytuacji w której jedną ze stron jest kontrahent zagraniczny.

Przykład 1

Czynny podatnik VAT nabył do sali konferencyjnej telewizor o wielkości 95 cali. Faktura za telewizor opiewała na kwotę 16.000 zł netto, 3.680 zł VAT, 19.680 zł brutto.

Podatnik 12.300 zł zapłacił przelewem a pozostałą kwotę opłacił gotówką w sklepie.

Wartość transakcji przekroczyła limit 15.000 zł a zatem całość kwoty czyli 19.680 zł podatnik powinien zapłacić za pomocą rachunku płatniczego na rachunek płatniczy sprzedawcy.

W takim wypadku pozostałą część tj. 6.000 zł netto nie może ująć w kosztach uzyskania przychodów a jeżeli ująć to musi dokonać korekty tej kwoty in minus.

ISTOTNE:

Zapłata gotówką całości lub części transakcji o wartości powyżej 15.000 zł powoduje brak możliwości ujęcia w kosztach uzyskania przychodu tej części lub całości transakcji, która została opłacona gotówką.

Podatnik może natomiast spróbować porozumieć się ze sprzedawcą w kwestii wycofania dokonanej, gotówkowej zapłaty a następnie dokonać płatności przelewem. W takim wypadku będzie mógł ująć (lub dokonać korekty in plus) wartość transakcji opłaconej przelewem w kosztach uzyskania przychodu.

Przekroczenie limitu płatności gotówkowych 15.000 zł w kontekście białej listy

Nie tylko zapłata gotówką za transakcję powyżej 15.000 zł (między przedsiębiorcami) spowoduje niemożność zaksięgowania jej w koszty firmy w części lub w całości (w zależności od tego ile zapłacono gotówką a ile przelewem).

ISTOTNE:

Jeżeli przedsiębiorca ma do zapłacenia dla innego przedsiębiorcy za transakcję nabycia o wartości powyżej 15.000 zł to musi pamiętać ażeby sprawdzić (numer NIP) kontrahenta na tzw. białej liście. Następnie sczytać numer jego rachunku firmowego i dokonać płatności przelewem na ten rachunek.

Jeżeli przedsiębiorca zapłaci w części lub w całości za transakcję o wartości powyżej 15.000 zł na rachunek sprzedawcy inny niż występujący na białej liście wtedy nie będzie mógł ująć części lub całości kwoty transakcji w kosztach uzyskania przychodu.

Jeżeli nawet już ujął w kosztach tę transakcję zakupu w części lub w całości to będzie miał obowiązek dokonać korekty in minus części lub całości transakcji (w zależności jaką część transakcji powyżej 15.000 zł zapłacił na rachunek sprzedawcy spoza białej listy).

Jeżeli w miesiącu dokonania korekty koszów nie na możliwości ich zmniejszenia (wynoszą one 0 zł albo są niższe niż kwota korekty) podatnik dokonuje korekty poprzez zwiększenie przychodów.

ISTOTNE:

Nawet gdy przedsiębiorca zapłaci drugiemu przedsiębiorcy za transakcję powyżej 15.000 zł w gotówce lub na rachunek sprzedawcy spoza białej listy to nie będzie musiał w pewnych okolicznościach korygować kosztów in minus.

Okoliczności w których nie występuje obowiązek korekty kosztów in minus pomimo zapłaty innych rachunek sprzedawcy niż występujący na białej liście
Lp.	Opis okoliczności
1.	Zapłata została zrealizowana przelewem na inny rachunek sprzedawcy niż występujący na białej liście ale nabywca złożył przy pierwszej zapłacie należności zawiadomienie o tym fakcie do urzędu skarbowego właściwego dla nabywcy, w ciągu 7 dni od dnia zlecenia przelewu
2.	Zapłata została zrealizowana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności
3.	Z faktury wynika, iż transakcja dotyczyła wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów, importu usług lub dostawy towarów rozliczanej przez nabywcę
4.	Zapłata została zrealizowana przelewem na rachunek banku lub rachunek spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej: a) służący do dokonywania rozliczeń z tytułu nabywanych przez ten bank lub tę kasę wierzytelności pieniężnych lub b) wykorzystywany przez ten bank lub tę kasę do pobrania należności od nabywcy towarów lub usługobiorcy za dostawę towarów lub świadczenie usług, potwierdzone fakturą, i przekazania jej w całości albo części dostawcy towarów lub usługodawcy, lub c) prowadzony przez ten bank lub tę kasę w ramach gospodarki własnej, niebędący rachunkiem rozliczeniowym – jeżeli odpowiednio bank, spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa lub podmiot będący wystawcą faktury, wraz z informacją o numerze rachunku do zapłaty, przekazali podatnikowi informację, że rachunek wskazany do zapłaty jest rachunkiem, o którym mowa w lit. a, b lub c.

Warto podkreślić, że powyżej wymienione wyjątki znajdują zastosowanie także do nabycia lub wytworzenia środków trwałych albo nabycia wartości niematerialnych i prawnych.

Okoliczności wyjątkowe braku obowiązku dokonania korekty kosztów in minus odnoszą się także do dokonania płatności likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej albo po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania.

Przekroczenie limitu płatności gotówkowych 15.000 zł w kontekście mechanizmu podzielonej płatności

Limit płatności gotówkowych jak się okazuje odnosi się do 3 kwestii podatkowych. Pierwszą jest płatność gotówkowa do ww. limitu a powyżej poprzez przelew.

Druga kwestia to płatność za transakcję powyżej ww. limitu na rachunek sprzedawcy widniejący na białej liście.

Natomiast trzecia kwestia to obowiązek zapłaty za towary występujące w załączniku nr 15 do ustawy o VAT poprzez zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności.

Na czym polega owa trzecia kwestia?

W sytuacji gdy czynny podatnik VAT zakupi towar (towary) wówczas będzie zobowiązany przy płatności za fakturę dotyczącą tych towarów użyć mechanizmu podzielonej płatności jeżeli:

1. nabyty towar (wystarczy jeden towar z faktury) znajduje się w załączniku nr 15 do ustawy o VAT,
2. łączna wartość transakcji wynosi powyżej 15.000 zł.

ISTOTNE:

Mechanizm podzielonej płatności (split payment) wymaga płatności z użyciem specjalnego komunikatu przelewu na rachunek VAT sprzedawcy (widniejący na białej liście).

Jeżeli natomiast nabywca dokona zapłaty jedynie za część albo nie dokona jej wcale z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności wówczas nie zaliczy do kosztów uzyskania przychodów odpowiednio pozostałej części nieopłaconej przy pomocy mechanizmu split payment albo całości jeżeli zapłaty dokonał bez użycia tego mechanizmu.

Końcowo warto wskazać, iż limit płatności gotówkowych 15.000 zł może w niedalekiej przyszłości ulec zmianie. Warto pamiętać, iż ma on wpływ póki co aż na 3 aspekty ewentualnych korekt kosztowych z tytułu płatności gotówkowej, płatności na rachunek na spoza białej listy, płatności bez zastosowania mechanizmu podzielonej płatności.