Osoba fizyczna która zamierza rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej może ponosić pewne wydatki jeszcze przed formalną rejestracją. W związku z tym pojawia się pytanie czy możliwe jest odliczenie podatku VAT z faktury niezawierającej NIP kupującego, która została wystawiona jeszcze przed rejestracją jako podatnik VAT.

Rejestracja dla celów podatku VAT a prawo do odliczenia

Elementarnym prawem podatnika podatku VAT jest prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w cenie nabywanych towarów oraz usług, które są wykorzystywane do celów opodatkowanej działalności gospodarczej.

Warto podkreślić, że ustawa VAT nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej. Prawo do odliczenia nie jest zatem związane z faktycznym wykonaniem czynności opodatkowanej już w tym samym okresie rozliczeniowym.

Jednocześnie jednak ustawa VAT określa przypadki w których podatnik nie ma prawa do odliczenia. Otóż zgodnie z art. 88 ust. 4 ustawy VAT obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest więc związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi. Natomiast dla realizacji tego prawa konieczne jest m.in. posiadanie statusu podatnika VAT czynnego.

Uzyskanie statusu podatnika VAT czynnego odbywa się poprzez złożenie zgłoszenia rejestracyjnego, tj. złożenia w urzędzie skarbowym druku VAT-R. Z tym momentem podmiot uzyskuje formalne znamiona statusu podatnika podatku od towarów i usług i od tego dnia przysługuje mu prawo do odliczania podatku naliczonego od dokonywanych zakupów, które przeznaczone są do czynności opodatkowanych podatkiem VAT.

Chociaż – jak wynika z art. 96 ust. 1 ustawy VAT – rejestracji na potrzeby podatku VAT należy dokonać przed wykonaniem pierwszej czynności opodatkowanej to jednak organy podatkowe akceptują możliwość złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R z datą wsteczną.

Ustawa o VAT nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczenia podatku VAT od zakupów poczynionych w czasie, gdy nie widniał on w rejestrze podatników podatku od towarów i usług, o ile występują przesłanki, że zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżącej (lub przyszłej) działalności opodatkowanej.

Status podatnika podatku VAT nie jest uzależniony od przesłanek o charakterze formalnym. Powstanie prawa do odliczenia nie zależy od formalnego uznania statusu podatnika przez organy podatkowe.

WAŻNE

Dokonanie zakupów przed datą rejestracji jako podatnik VAT czynny nie pozbawia prawa do odliczenia podatku naliczonego o ile nabyte towary lub usługi są lub będą wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Warunkiem jest jednak złożenie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R ze wskazaniem daty wstecznej.

Prawo do odliczenia podatku VAT z faktury niezawierającej NIP nabywcy

Jak wynika z treści art. 106e ust. 1 pkt 5 ustawy VAT jednym z obowiązkowych elementów faktury jest wskazanie numeru identyfikacyjnego nabywcy. W związku z tym problematyczne staje się ustalenie czy podatnik ma prawo do odliczenia VAT jeżeli faktura nie zawiera takiego numeru.

Ponownie należy wskazać, ze prawo do odliczenia podatku naliczonego jest przede wszystkim prawem materialnym. Przyjęcie takiego założenia powoduje, że ewentualne braki formalne nie mogą w sposób definitywny pozbawić podatnika prawa do odliczenia jeżeli są spełnione warunki określone w art. 86 ust. 1 ustawy VAT tzn. występuje związek zakupu z czynnościami opodatkowanymi.

Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 21.02.2024r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.741.2023.3.RG, jeżeli w fakturach dokumentujących transakcje występują wadliwości które, co prawda powodują, że faktura nie odpowiada wymogom określonym w przepisach, jednakże same w sobie nie wpływają na przedmiot i podstawę opodatkowania, to należy uznać, że nie ma podstawy do kwestionowania prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z tych faktur, wyłącznie z powodu tych braków. Natomiast nie można uznać za prawidłową fakturę, w przypadku gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało bądź zaistniało w innych rozmiarach albo między innymi podmiotami.

Dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego ma znaczenie to w jakim charakterze podmiot dokonuje zakupu, czy jako konsument, czy też jako podatnik VAT. Jeżeli podmiot w momencie dokonywania zakupu występuje w charakterze podatnika to tym samym zachowuje prawo do odliczenia.

W świetle powyższych wyjaśnień możemy zatem stwierdzić, że jeżeli na podstawie posiadanej faktury jest możliwa identyfikacja nabywcy jako podatnika podatku VAT (zakupione towary są wykorzystywane wyłącznie do czynności opodatkowanych) to mimo nieumieszczenia numeru NIP, odbiorcy faktury przysługuje Pani prawo do odliczenia podatku naliczonego.

WAŻNE

Brak wskazania w treści faktury numeru NIP nabywcy nie pozbawia go prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Przedmiotem naszych dzisiejszym rozważań była kwestia uchybień formalnych z perspektywy prawa do odliczenia podatku naliczonego. Wskazać należy, że braki formalne – które mogą zostać uzupełnione lub skorygowane – nie mogą w sposób kategoryczny wykluczyć prawo odliczenia VAT. Możliwość odliczenia podatku naliczonego jest fundamentalnym prawem podatnika, które nie może być ograniczane względami natury formalnej.

Autor Marcin Sądej