Przedsiębiorstwo w spadku zostało zdefiniowane jako podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych. Z uwagi na fakt, iż w ramach działalności gospodarczej możliwy jest wybór jednej z kilku form opodatkowania warto zastanowić się, czy przedsiębiorstwo w spadku może kontynuować formę opodatkowania właściwą dla zmarłego przedsiębiorcy.

Podatkowy status przedsiębiorstwa w spadku

W pierwszej kolejności wskażmy, że zgodnie z art. 7a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody przedsiębiorstwa w spadku uznaje się za przychody ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, czyli z pozarolniczej działalności gospodarczej. Z kolei, w myśl art. 7a ust. 2 ww. ustawy powstanie przedsiębiorstwa w spadku nie jest traktowane jako rozpoczęcie działalności gospodarczej.

W konsekwencji na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przedsiębiorstwo w spadku posiada zatem status samodzielnego podatnika prowadzącego działalność gospodarczą.

Zgodnie z powołanym na wstępie art. 1a ust. 2 ww. ustawy przedsiębiorstwo w spadku nie jest podatnikiem w stosunku do dochodów przedsiębiorcy osiągniętych do dnia jego śmierci. Przedsiębiorstwo w spadku, jako podatnik, będzie zobowiązane złożyć, w terminach i na zasadach, jakie obowiązują pozostałych podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, zeznanie roczne za rok podatkowy, w którym nastąpiła śmierć przedsiębiorcy.

Zgodnie natomiast z art. 7a § 1 Ordynacji podatkowej prawa i obowiązki podatnika oraz płatnika będącego przedsiębiorstwem w spadku, w przypadku gdy na mocy ustaw podatkowych podlega obowiązkowi podatkowemu, w okresie od ustanowienia do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego wykonuje zarządca sukcesyjny.

W rezultacie przedsiębiorstwo w spadku wstępuje w prawa i obowiązki podatkowe dopiero z chwilą śmierci przedsiębiorcy. Przepis ten dotyczy bowiem bieżących praw i obowiązków o charakterze podatkowym (tj.m.in. składania deklaracji podatkowych, zapłaty podatków, ubiegania się o stwierdzenie nadpłaty lub zwrot podatku, składnia wniosków, odwołań, czy zażaleń).

WAŻNE

Przedsiębiorstwo w spadku jest samodzielnym podatnikiem podatku PIT w okresie od dnia śmierci przedsiębiorcy (otwarcia spadku) do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.

Sukcesja podatkowa przedsiębiorstwa w spadku

W kwestii zakresu w jakim przedsiębiorstwo w spadku wstępuje w prawa i obowiązku po zmarłym podatniku należy sięgnąć do odpowiednich regulacji Ordynacji podatkowej. Stosownie do art. 97 ustawy – Ordynacja podatkowa:

• Spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 1a, 2 i 2a, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy (§ 1);
• Przedsiębiorstwo w spadku, w przypadku gdy ustanowiono zarząd sukcesyjny, wstępuje w przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie odrębnych ustaw (§ 1a);
• Do czasu wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe i niemajątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, w tym również prawa nabyte przez przedsiębiorcę wynikające z decyzji podatkowych są wykonywane przez zarządcę sukcesyjnego (§ 1b);
• Jeżeli, na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą w przypadku dalszego prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwo w spadku i ustanowienia zarządu sukcesyjnego (§ 2 i § 2a).

Ze wskazanych powyżej regulacji należy wywieść, że w przypadku śmierci przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą sukcesja podatkowa jest uzależniona od tego, czy ustanowiono zarząd sukcesyjny. Jeżeli taka sytuacja ma miejsce to sukcesorem na mocy wskazanych przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa jest przedsiębiorstwo w spadku. Prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego powstałe za życia spadkodawcy wykonuje w tym przypadku zarządca sukcesyjny. 

WAŻNE

W sytuacji gdy ustanowiono zarząd sukcesyjny przepisy Ordynacji podatkowej wykluczają następstwo prawne spadkobierców w okresie funkcjonowania zarządcy sukcesyjnego – takim sukcesorem jest wyłącznie przedsiębiorstwo w spadku.

Kontynuacja formy opodatkowania przez przedsiębiorstwo w spadku

Zgodnie z art. 9a ust. 2 ustawy PIT podatnicy mogą wybrać sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c (podatek liniowy wg stałej stawki 19%). W tym przypadku są obowiązani do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego.

W tym miejscu pojawia się pytanie czy przedsiębiorstwo w spadku może stosować opodatkować uzyskany dochód podatkiem liniowym skoro zmarły przedsiębiorca dokonał skutecznego wyboru tej formy opodatkowania.

Odpowiedź odnajdziemy w treści art. 9a ust. 4a ustawy PIT, który podaje, że jeżeli dochody zmarłego przedsiębiorcy w roku podatkowym, w którym zmarł, były opodatkowane na zasadach podatku liniowego, przedsiębiorstwo w spadku jest obowiązane stosować ten sposób opodatkowania od dnia śmierci przedsiębiorcy do końca tego roku podatkowego.

WAŻNE

Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 15.01.2020 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.508.2019.2.MM, przedsiębiorstwo w spadku nie jest zobowiązane do złożenia zeznania podatkowego PIT-36L za zmarłego przedsiębiorcę i uregulowania podatku. Ma natomiast obowiązek złożenia PIT-36LS uwzględniając tylko dochód opodatkowany podatkiem liniowym od dnia śmierci do końca roku podatkowego.

W konsekwencji należy wskazać, że ustanowiona zasada kontynuacji działalności przez przedsiębiorstwo w spadku ma swoje odzwierciedlenie również co do formy opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej ponieważ przedsiębiorstwo w spadku opodatkowuje uzyskany dochód zgodnie z formą wybraną przez zmarłego przedsiębiorcę.