W polskim prawie można korzystać z wielu ulg i zwolnień, ograniczając tym samym ilość obowiązków formalnych na gruncie prowadzenia dokumentacji finansowo-księgowej. Zakładając firmę o niewielkiej skali działalności istnieje możliwość nierejestrowania się w podatku VAT, nieposiadania kasy fiskalnej, a jedynym obowiązkiem może być prowadzenie ewidencji przychodów lub księgi przychodów i rozchodów. Istnieją jednak pewne wyjątki, których należy przestrzegać, a brak znajomości przepisów w tym zakresie może prowadzić do dotkliwych w skutkach kar finansowych i konieczności zapłacenia wysokich danin publicznoprawnych. Istotę tego problemu omówimy na przykładzie działalności polegającej na handlu częściami oraz akcesoriami do pojazdów.

Handel częściami i akcesoriami do pojazdów nie może być opodatkowany ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych

Obecnie ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym zawiera niewiele wyłączeń. Z ryczałtu nie mogą korzystać przedsiębiorcy osiągający w całości lub w części przychody z prowadzenia aptek, z działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, wytwarzający wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii oraz z działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych. Dla przykładu przedsiębiorca, który handluje np. dywanikami samochodowymi bezwzględnie nie może wybrać tej formy opodatkowania! (pełen katalog wyjątków powiększony o świadczenie usług dla byłego pracodawcy oraz współpracę z małżonkiem znajduje się w art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym osiąganym przez niektóre osoby fizyczne).

Niedopatrzenie i skorzystanie przez przedsiębiorcę z tej formy opodatkowania spowoduje utratę prawa do ryczałtu z dniem uzyskania przychodów z powyższych rodzajów działalności i od tego dnia obowiązek opłacania podatku dochodowego na ogólnych zasadach, czyli według skali podatkowej 12%/32%. Dodatkowo zamiast ewidencji przychodów podatnik będzie zobligowany do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Podatnik, który dokonuje korekt wstecznie będzie obowiązany do zapłaty podatku wraz odsetkami.

Ten rodzaj działalność zobowiązuje do rejestracji w podatku VAT

Powszechnie stosowanym zwolnieniem z VAT jest zwolnienie podmiotowe z uwagi na obrót nieprzekraczający 200 000 zł rocznie (podatnik rozpoczynający działalność w trakcie roku oblicza limit proporcjonalnie). Jednakże ustawa o VAT (art. 113) zawiera dodatkowy katalog wyłączeń ze zwolnienia podmiotowego, tj. wykaz usług i towarów, których dostawa obliguje do rejestracji do VAT już od pierwszej czynności.

Ze zwolnienia podmiotowego nie może korzystać w szczególności podatnik dokonujący dostaw hurtowych i detalicznych części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, w tym motocykli.

Przedsiębiorca planujący produkcję lub handel częściami i akcesoriami do pojazdów zobligowany będzie do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R przed dniem pierwszej dostawy. W formularzu podatnik zaznacza, iż nie ma prawa do zwolnienia z uwagi na wykonywanie czynności o których mowa w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT.

W obszarze ustawy o podatku od towarów i usług to jeszcze nie wszystkie obowiązki. Załącznik nr 15 do ustawy o VAT w poz. 145, 146 i 147 wymienia części i akcesoria do pojazdów co obliguje do stosowania mechanizmu podzielonej płatności w przypadku, gdy kwota z faktury przekracza 15 000 zł. W takiej sytuacji konieczne jest również posiadanie firmowego rachunku bankowego, który umożliwia przyjmowanie podzielonych płatności.

Handel częściami i akcesoriami do pojazdów obliguje do posiadania kasy fiskalnej już od pierwszej sprzedaży na rzecz osób fizycznych

Kolejnym powszechnie stosowanym przez przedsiębiorców zwolnieniem podatkowym jest zwolnienie z obowiązku posiadania kasy fiskalnej przy sprzedaży na rzecz osób fizycznych, do kwoty 20 000 zł rocznie (podatnik rozpoczynający sprzedaż w trakcie roku, oblicza limit proporcjonalnie). Wyższa sprzedaż rodzi obowiązek instalacji kasy, aczkolwiek przyjmowanie płatności za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), w dalszym ciągu nie wymaga posiadania kasy fiskalnej pod warunkiem, że z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

Jednakże rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, podobnie jak ustawa o ryczałcie oraz ustawa o VAT, także zawiera szereg wyjątków. Zwolnień z obowiązku ewidencjonowania na kasie fiskalnej nie stosuje się w szczególności do dostawy:

• części do silników (CN 8409 91 00 i 8409 99 00),
• silników do napędu pojazdów i motocykli, silników spalinowych tłokowych z zapłonem iskrowym i samoczynnym do różnego rodzaju jednostek, w tym motocykli (CN 8407 i 8408),
• nadwozi do pojazdów silnikowych (CN 8707),
• części przyczep, naczep i pozostałych pojazdów bez napędu mechanicznego (CN 8716 90),
• części i akcesoriów do pojazdów silnikowych (CN 8708, 9401 99 20 i 9401 99 80), z wyłączeniem motocykli, to jest do: ciągników; pojazdów silnikowych do przewozu dziesięciu lub więcej osób z kierowcą; samochodów i pozostałych pojazdów silnikowych przeznaczonych zasadniczo do przewozu osób, włącznie z samochodami osobowo-towarowymi (kombi) oraz samochodami wyścigowymi; pojazdów silnikowych do transportu towarów; pojazdów silnikowych specjalnego przeznaczenia, innych niż te zasadniczo przeznaczone do przewozu osób lub towarów, w szczególności: pojazdów pogotowia technicznego, dźwigów samochodowych, pojazdów strażackich, betoniarek samochodowych, zamiatarek, polewaczek, przewoźnych warsztatów, ruchomych stacji radiologicznych.

Sprzedaż osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej wymienionych powyżej towarów wymaga posiadania przez przedsiębiorcę kasy już od pierwszej czynności.

Autor: Łukasz Kluczyński