Od początku 2025 r. obowiązują przepisy dedykowane małym firmom borykającym się z zatorami płatniczymi, a mianowicie dotyczące kasowego rozliczania podatku PIT. Metoda kasowa w podatku PIT jest rozwiązaniem analogicznym do metody kasowej w podatku VAT, która od długiego czasu funkcjonuje w przepisach prawa podatkowego. Poniżej przedstawiamy zasady nowej ulgi oraz wymogi o charakterze dokumentacyjnym jakie muszą spełnić przedsiębiorcy zamierzający rozpoznawać przychód w podatku PIT w dacie zapłaty faktury.

Kasowy PIT tylko dla najmniejszych firm, które złożą stosowne zawiadomienie do organu podatkowego

Ideą stosowania kasowego rozliczenia w podatku PIT jest rozpoznawanie przychodu podatkowego w dacie zapłaty należności. Skorzystanie przez podatnika z nowej preferencji wymaga po pierwsze spełnienia ustawowych warunków, a po drugie zawiadomienia organu podatkowego o stosowaniu metody kasowej.

Zawiadomienie o wyborze kasowego PIT należy złożyć w terminie:

• do 20 lutego roku podatkowego,
• do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności (dotyczy podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej),
• w terminie do końca roku podatkowego, jeżeli podatnik rozpoczął prowadzenie działalności w grudniu.

Zawiadomienie należy złożyć na piśmie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Przepisy nie przewidują na chwilę obecną składania oświadczenia poprzez CEiDG. Metodę kasową należy stosować przez cały rok podatkowy. Złożone zawiadomienie o wyborze tej metody dotyczy również lat następnych, chyba, że podatnik zawiadomi o rezygnacji z jej stosowania.

Kasowy PIT dotyczy przedsiębiorców zarówno rozliczających się na zasadach ogólnych (podatek liniowy/skala podatkowa) oraz opodatkowujących przychody ryczałtem.

Możliwość „wejścia” w metodę kasową wymaga spełnienia jeszcze trzech dodatkowych warunków:

• warunek przychodowy – przychody z prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej w roku bezpośrednio poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 1 000 000 zł, przy czym w przypadku przedsiębiorstwa w spadku w przychodach uwzględnia się również przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie przez zmarłego przedsiębiorcę,
• warunek nie prowadzenia z działalności gospodarczej ksiąg rachunkowych, czyli tzw. pełnej księgowości (w praktyce bardzo rzadko przedsiębiorcy dobrowolnie decydują się na prowadzenie księgowości zgodnie z ustawą o rachunkowości),
• warunek prowadzenia działalności gospodarczej samodzielnie, a więc w formie jednoosobowego przedsiębiorstwa bez zatrudniania pracowników.

ISTOTNE:

Podatnik rozliczający się na zasadach ogólnych po wybraniu metody kasowej w PIT będzie zobligowany do jej stosowania także na gruncie kosztów uzyskania przychodów!

Dzień zapłaty nie zawsze dniem powstania przychodu w PIT

Przepisy (art. 14c ustawy o PIT) normują szereg dodatkowych regół, które należy respektować stosując metodę kasową. Co do zasady datą powstania przychodu jest dzień uregulowania należności, jednak nie później niż dzień:

• upływu 2 lat, licząc od dnia wystawienia faktury, albo
• likwidacji działalności gospodarczej.

Ponadto do podatników stosujących metodę kasową nie ma zastosowania tzw. ulga na złe długi, jednak przedsiębiorca rozpoznając przychód w w/w terminach może z niej skorzystać i w dalszym ciągu nie płacić podatku w związku z nieotrzymaniem należności.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę, iż częściowe uregulowanie przez kontrahenta należności obliguje do rozpoznania przychodu od tej części. Przychodem będą również wpłaty na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a więc także zaliczka, czy przedpłata co wynika z uzasadnienia do ustawy zmieniającej (Dz. U. 2024 poz. 1593).

Metoda kasowa tylko dla transakcji udokumentowanych fakturami pomiędzy przedsiębiorcami z pominięciem podmiotów powiązanych

Kolejnym aspektem, na który należy zwrócić uwagę stosując metodę kasową jest fakt, iż znajduje ona zastosowanie do transakcji między podatnikiem a przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Zatem rozpoznanie przychodu w dacie otrzymania należności nie jest możliwe w przypadku transakcji z osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej.

Ponadto zastosowanie metody kasowej możliwe jest w przypadku transakcji udokumentowanych fakturami wystawionymi w terminach określonych zgodnie z odrębnymi przepisami. Inaczej rzecz ujmując metoda kasowa nie znajdzie zastosowania, w przypadku wystawienia faktury po terminie.

Dodatkowo metoda kasowa nie znajdzie zastosowania w przypadku transakcji:

• z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4, przy czym wielkość udziałów i praw, o których mowa w art. 23m ust. 2 pkt 1 lit. a-c, wynosi co najmniej 5 %,
• z podmiotami mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosujących szkodliwą konkurencję podatkową, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 23v ust. 2, lub zagranicznym zakładem położonym na terytorium lub w kraju stosujących szkodliwą konkurencję podatkową,
• z odpłatnego zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Metoda kasowa wymaga zaprowadzenia dodatkowej ewidencji

Zarówno ryczałtowcy jak i przedsiębiorcy na zasadach ogólnych, stosujący metodę kasową zobligowani będą do prowadzenia dodatkowej ewidencji. Ewidencja ta zawierać powinna datę wystawienia faktury, numer faktury, kwotę należności wynikającą z faktury oraz datę uregulowania należności. Przedsiębiorstwo w spadku kontynuuje po zmarłym przedsiębiorcy prowadzenie ewidencji faktur, o której mowa powyżej.

Prowadzenie powyższej ewidencji dotyczy wyłącznie przychodów. Przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach ogólnych nie będą więc zobligowani do odrębnego ewidencjonowania faktur zakupowych.

Autor: Łukasz Kluczyński